logo Amadekarîya

Ansîklopediya Kurdistanê

Amadekarîya

Ansîklopediya Kurdistanê

× Navdarên Kurdistan Dînên li Kurdistan Amûrên Muzîkê Muzîka Kurdî Dengbêjî Berhemên Çandî û Hunerî Çek û Libsên Kurdan Orf û Adetên Kurdan
Dîrok Erdnîgari Çand û Huner Wêje Kurdolojî Vîdeo
Armanc Kedkar Têkili Derbarê malperê de Desteya Amadekariyê
Ûsîvê Çelebî

Nivîskar: Koma Berhevkariyê

Dengbêj û hunermend Ûsîvê Çelebî, di sala 1922yan de li gundê Cibilgirawê ya bi ser navçeya Nisêbînê ve ji dayîk bûye. Ji ber ku bavê wî jî li tembûrê dixist, hîn 10 salî ye dest bi tembûrê dike. Ûsivê Çelebî esas li ber destê hunermendê navdar ‘Eliyê Silêman lêxistina tembûrê li pêş xistiye. Piştî bûye 15-16 salî, bûye tembûrvanekî hoste. 16 salî mala wan dire Beyrûdê. Li wir di dawet û şahîyan de li tembûrê dixist. Piştî çend sala derbasî gundê Amûdê Topiz dibe ku nêzîkî Nisêbînê ye. Payîza dihat Cibilgirawê, warê zarotîya xwe. 14 sala li Topiz ma û di vê demê de nav û deng pê ket, ji herêmê dihatin dû ji bo dawetan. Dûra derbasî gundê Amûdê Elîfero bû. Di daweta de hevalê wî yê tembûrvan Diham li ser piyê wî suwar dihat, bi hev re li tembûrê dixistin û dawet geş dikirin. Gelek stranên wî hene, bi dehan ji wan hîn jî li dawet û dîlanan têne gotin. Di Newrozan de jî distira.

Hunermendê bi nav û deng Seîd Gabarî pir qedir dide Ûsîvê Çelebî û dibêje: Xezîneka stran û folklora Kurdî yê dawetan bû. Ji wê xezîneyê, ji wê kanîyê me gişa av vexwarîye. Mixabin, ‘emrê wî û qedera wî destûr neda ew xezîneka gelekî pîroz ya di sîngê xwe de xwedî kir hemûyî bispêre hunermendan. Hizniyê Şêxî ji me bêhtir ji Ûsivê Çelebî stran girtibûn, lê ew bi stîla xwe digot.”

Di arşîvên şeqsî de kasetê wî hene, lê piraya wan derneketine piyaseyê. Yek ji wan hunermenda ye ku cara ewil stranên siyasî li Rojava gotine. Di sala 1962yan de, piştî ji şevbuhêrkekê derdikeve ji aliyê eskerên Dewleta Sûrî ve tê girtin, îşkencê didine û ber sibehê nîvmirî diavêjin ber derîye wî, piştre diçe rehmetê. Bavê 4 zarokan bû.


ÇAVKANİ

Kaniyek ji Mezopotamyayê NISÊBÎN/Eslîxan Yildirim, Enstîtuya Kurdî ya Stenbol, 2005

 

https://www.youtube.com/watch?v=Tjc5HEL0bqg

Jiyan û çîroka kuştina hunermend Yûsif Çelebî

Nivîsén tékildar

Mervan Serhildan

Di sala 1980yî de, li Enqereyê Zanîngeha Gaziyê beşa ‘Ragihandin û Rojnamegerî’yê qedandîye. Di navbera salên 1976 û 1980yî de li komeleyan û li taxan beşdarî xebatên civakî, siyasî û bîrdozî bûye; her wiha di derheqê mijarên bîrdozî, civakî, siyasî û rêxistinî de li komeleyên Kurd ên li Enqereyê semînerên perwerdeyê dane. Encax piştî darbeyê, ew jî hatiye dîlgirtin; ji aliyê pergala 12ê Îlonê ve bi xedarî hatiye îşkencekirin û bi cezayê darvekirinê hatiye darizandin. Bi biryara Dadgeha Bilind (Daniştay) çûye ser karmendîyê (Midûrîya Karên Rêveberiya Dadgehê)...


Leylana Sidîq

Nivîskar Leylana Sidîq di sala 1979ê de li gundekî Licê ku navçeya Amedê ye, ji dayîk dibe. Dibistana seretayî li navenda Amedê dixwîne. Piştî qedandina dibistana seretayî, ji ber sedemên malbatî mala xwe bi malbatî bar dikin Stenbolê. Ji ber zextên li ser xwendevanên Kurd ên li dibistanên Stenbolê nikare perwerdehîya xwe berdewam bike. Piştî gelek salan bi rêya zewacê vedigere Amedê û li wir perwerdeyîya xwe ya nîvco temam dike û dibistana bilind dixwîne...


Azad Zal

Lêkolîner, nivîskar, helbestvan, rojnameger, wergêr û rexnegirê wêjeyî Azad Zal, di 8ê Adara 1972yan de li Gundê Çawuşelîkeya (Çawişelikya / Çavşeliqya; navê kevin Gulamîran) ku bi navçeya Sûrê ya Amedê ve girêdayî ye hatîye dinyayê. Lawê Hesîbe û Emîn e. Ji alîyê dê de ji gundê Farqîna Amedê Şêxdawûdan,  ji Mala Qolê ye.  Ji alîyê bavê de ji Kerxa Zirka û Zozinca Amedê ji mala Emer Keya ye.