logo Amadekarîya

Ansîklopediya Kurdistanê

Amadekarîya

Ansîklopediya Kurdistanê

× Navdarên Kurdistan Dînên li Kurdistan Amûrên Muzîkê Muzîka Kurdî Dengbêjî Berhemên Çandî û Hunerî Çek û Libsên Kurdan Orf û Adetên Kurdan
Dîrok Erdnîgari Çand û Huner Wêje Kurdolojî Vîdeo
Armanc Kedkar Têkili Derbarê malperê de Desteya Amadekariyê
Ûsîvê Çelebî

Nivîskar: Koma Berhevkariyê

Dengbêj û hunermend Ûsîvê Çelebî, di sala 1922yan de li gundê Cibilgirawê ya bi ser navçeya Nisêbînê ve ji dayîk bûye. Ji ber ku bavê wî jî li tembûrê dixist, hîn 10 salî ye dest bi tembûrê dike. Ûsivê Çelebî esas li ber destê hunermendê navdar ‘Eliyê Silêman lêxistina tembûrê li pêş xistiye. Piştî bûye 15-16 salî, bûye tembûrvanekî hoste. 16 salî mala wan dire Beyrûdê. Li wir di dawet û şahîyan de li tembûrê dixist. Piştî çend sala derbasî gundê Amûdê Topiz dibe ku nêzîkî Nisêbînê ye. Payîza dihat Cibilgirawê, warê zarotîya xwe. 14 sala li Topiz ma û di vê demê de nav û deng pê ket, ji herêmê dihatin dû ji bo dawetan. Dûra derbasî gundê Amûdê Elîfero bû. Di daweta de hevalê wî yê tembûrvan Diham li ser piyê wî suwar dihat, bi hev re li tembûrê dixistin û dawet geş dikirin. Gelek stranên wî hene, bi dehan ji wan hîn jî li dawet û dîlanan têne gotin. Di Newrozan de jî distira.

Hunermendê bi nav û deng Seîd Gabarî pir qedir dide Ûsîvê Çelebî û dibêje: Xezîneka stran û folklora Kurdî yê dawetan bû. Ji wê xezîneyê, ji wê kanîyê me gişa av vexwarîye. Mixabin, ‘emrê wî û qedera wî destûr neda ew xezîneka gelekî pîroz ya di sîngê xwe de xwedî kir hemûyî bispêre hunermendan. Hizniyê Şêxî ji me bêhtir ji Ûsivê Çelebî stran girtibûn, lê ew bi stîla xwe digot.”

Di arşîvên şeqsî de kasetê wî hene, lê piraya wan derneketine piyaseyê. Yek ji wan hunermenda ye ku cara ewil stranên siyasî li Rojava gotine. Di sala 1962yan de, piştî ji şevbuhêrkekê derdikeve ji aliyê eskerên Dewleta Sûrî ve tê girtin, îşkencê didine û ber sibehê nîvmirî diavêjin ber derîye wî, piştre diçe rehmetê. Bavê 4 zarokan bû.


ÇAVKANİ

Kaniyek ji Mezopotamyayê NISÊBÎN/Eslîxan Yildirim, Enstîtuya Kurdî ya Stenbol, 2005

 

https://www.youtube.com/watch?v=Tjc5HEL0bqg

Jiyan û çîroka kuştina hunermend Yûsif Çelebî

Nivîsén tékildar

Çopî Fetah

Hunermenda Kurd Çopî Fetah sala 1983ê li bajarê Kerkûkê ji dayîk bûye. Ji ber komkujî û sîyaseta erebkirinê li ser bajara Kerkûkê ya rejîma Beasê, ji mecbûrî Çopî Fetah tevî malbata xwe di sala 1988a de berê xwe dan xerîbîyê û li Holandayê bi cih bûn. Piştî salên dûdirêj vegerîya başûrê Kurdistanê. Çopî ji zarokatîya xwe ve hez ji muzîk û stranan kirîye. Ji 7 salîya xwe de çuye komeka koral li bajêra Haillo li Holendayê, li wir bi grubekî re stran gotîne û carna jî bi serê xwe stran gotine. Li dibistanê jî Çopî gelekî zîrek bûye û di salekê de bûye xwendevana yekemîn li dibistana xwe...


Mela Ehmedê Palo

Mela Ehmedê Palo di sala 1920an de li gundê Palo, Sêraçurê hatîye dinyayê. (Dewleta Tirkan di çarçoveya polîtîkaya îlhaqkirina Kurdistanê û tirkkirina Kurdan de navê Sêraçurê bi Tirkî kirîye “Güllüce”.) Di roja 9ê Gulana 1991ê de li rojavayê Kurdistanê, li gundê Qamişlo, Cirnikê çûye rehmetê. Li gundê nêzîkî wê, li goristana Mehmeqîya defin bûye...


Roşan Lezgîn

Roşan Lezgîn di sala 1964an de li gundê Dingilhewa ya bi ser Licê-Diyarbekir hatîye dinyayê. Tenê çar sal dibistan xwendîye. Lê paşê ji derve dibistana navîn, lîse û unîversîte xwendîye û ji beşa Ziman û Edebîyata Tirkî tehsîla lisansê temam kirîye. Di sala 1991ê de, di demên qedexe de, dest bi nivîsandina Kurdî kirîye lê ji sala 1996an vir de berdewam dinivîse. Nivîsên wî li gelek kovar û rojnameyan bi Kurdî (Zazakî û Kurmancî) û Tirkî weşîyane. Heta niha, 19 kitêbên ku wî bi xwe nivîsîne, 22 jî kitêbên ku wî wergerandine weşîyane...