logo Amadekarîya

Ansîklopediya Kurdistanê

Amadekarîya

Ansîklopediya Kurdistanê

× Navdarên Kurdistan Dînên li Kurdistan Amûrên Muzîkê Muzîka Kurdî Dengbêjî Berhemên Çandî û Hunerî Çek û Libsên Kurdan Orf û Adetên Kurdan
Dîrok Erdnîgari Çand û Huner Wêje Kurdolojî Vîdeo
Armanc Kedkar Têkili Derbarê malperê de Desteya Amadekariyê
Ûsîvê Çelebî

Nivîskar: Koma Berhevkariyê

Dengbêj û hunermend Ûsîvê Çelebî, di sala 1922yan de li gundê Cibilgirawê ya bi ser navçeya Nisêbînê ve ji dayîk bûye. Ji ber ku bavê wî jî li tembûrê dixist, hîn 10 salî ye dest bi tembûrê dike. Ûsivê Çelebî esas li ber destê hunermendê navdar ‘Eliyê Silêman lêxistina tembûrê li pêş xistiye. Piştî bûye 15-16 salî, bûye tembûrvanekî hoste. 16 salî mala wan dire Beyrûdê. Li wir di dawet û şahîyan de li tembûrê dixist. Piştî çend sala derbasî gundê Amûdê Topiz dibe ku nêzîkî Nisêbînê ye. Payîza dihat Cibilgirawê, warê zarotîya xwe. 14 sala li Topiz ma û di vê demê de nav û deng pê ket, ji herêmê dihatin dû ji bo dawetan. Dûra derbasî gundê Amûdê Elîfero bû. Di daweta de hevalê wî yê tembûrvan Diham li ser piyê wî suwar dihat, bi hev re li tembûrê dixistin û dawet geş dikirin. Gelek stranên wî hene, bi dehan ji wan hîn jî li dawet û dîlanan têne gotin. Di Newrozan de jî distira.

Hunermendê bi nav û deng Seîd Gabarî pir qedir dide Ûsîvê Çelebî û dibêje: Xezîneka stran û folklora Kurdî yê dawetan bû. Ji wê xezîneyê, ji wê kanîyê me gişa av vexwarîye. Mixabin, ‘emrê wî û qedera wî destûr neda ew xezîneka gelekî pîroz ya di sîngê xwe de xwedî kir hemûyî bispêre hunermendan. Hizniyê Şêxî ji me bêhtir ji Ûsivê Çelebî stran girtibûn, lê ew bi stîla xwe digot.”

Di arşîvên şeqsî de kasetê wî hene, lê piraya wan derneketine piyaseyê. Yek ji wan hunermenda ye ku cara ewil stranên siyasî li Rojava gotine. Di sala 1962yan de, piştî ji şevbuhêrkekê derdikeve ji aliyê eskerên Dewleta Sûrî ve tê girtin, îşkencê didine û ber sibehê nîvmirî diavêjin ber derîye wî, piştre diçe rehmetê. Bavê 4 zarokan bû.


ÇAVKANİ

Kaniyek ji Mezopotamyayê NISÊBÎN/Eslîxan Yildirim, Enstîtuya Kurdî ya Stenbol, 2005

 

https://www.youtube.com/watch?v=Tjc5HEL0bqg

Jiyan û çîroka kuştina hunermend Yûsif Çelebî

Nivîsén tékildar

Ala Kurdistanê

Alaya netewî ya Kurdistanê, berhema xwîn û têkoşîna sed (100) salên miletê Kurd e. Ev ala ku ji Cimhûrîyeta Kurdistanê gihiştîye Herêma Federa ya Kurdistanê, dîrok û çîroka wê digihîje destpêka salên 1920an. Di van salan de du nimûneyên alayê çêbûne; yek jê, alaya li ser huwîyetên Cemîyeta Tealîya Kurdistanê (CTK) ye û ya din jî piştî parçebûna cemîyeta navborî, alaya ku ji alîyê Cemîyeta Teşkîlatê Îctimaîye ya Kurd ve hatîye çêkirin...


Seyîd Mihemedê Şemzînî

Seyîd Mihemed, kurê Seyîd Abdulqadirê Şemzînî ye û sala 1879an li gundê Nehrî ya Şemzînanê ji dayik bûye. Ji ber tevgera sala 1880yî ya Şêx Ûbeydulayê Şemzînî, malbat bi giştî ji alîyê desthilatdarîya Osmanî ve hatine nefîkirin ji bo bajarê Hîcazê. Salên ciwanî û xortanîya wî li cî û warên bîyanî yên nefîkirinê derbas bûne. Perwerdeyîya xwe ya sereke di medreseyên terîqeta Neqşebendîyê de temam kirîye...


Seîd Veroj

Nivîskar û lêkolînvanê Kurd Seîd Veroj, di sala 1966an de li Diyarbekirê ji dayik bûye. Dibistana navendî, lîse û unîversîte li Dîyarbekirê xwendîye. Xebatên wî yên li ser kurdolojîyê, di salên xwendina unîversîteyê de dest pê kirine. Di sala 1997an de tevî hinek hevalên xwe dest bi weşandina kovara Warê kir û hetanî sala 2004an edîtorîya weşan û Kovara War domand.