logo Amadekarîya

Ansîklopediya Kurdistanê

Amadekarîya

Ansîklopediya Kurdistanê

×
Dîrok Erdnîgari Çand û Huner Wêje Kurdolojî Vîdeo
Armanc Kedkar Têkili Derbarê malperê de Desteya Amadekariyê
Feratê Dengizî

Nivîskar: Feratê Dengizî

Navê Feratê Dengizî di nasnameyê de Mehmet Aydin Alokmen e. Di 30ê Kewçêra 1949an de(Di nasnameyê de 2yê Pûşpera 1950 derbas dibe) li gundê Dengiza ya girêdayî Stewrê ya bi ser Mêrdînê ve ji dayik bûye. Di sala 1971ê de dibe mamosteyê matematîkê û demek dirêj li gelek cîhan mamostetiyê dike. Ji biçûkatiya xwe de têkilî û hezkirina wî li ser Zimanê Kurdî hebû.

 Cara yekemîn di sala 1989an de ya duyemîn jî di sala 1995an de ji ber ramanên xwe yên siyasî û bi daraza endamtiya PKKê bi tevahî 10 salan di girtîgehên cur be cur de dimîne. Kurteçîrok, helbest û gotaran dinivîse. Gelek pirtûk ji Tirkî wergerandinê Kurmancî, lê ev wergerên wî hê nehatinê çapkirin. Bêhtir hişê wî li ser werger, felsefe û mantiqa zimên e. Gotar, helbest û kurteçîrokên wî di malper, kovar û rojnameyên wekî Kovara W, Zend, Çirûsk, Azadiya Welat, Şopa Rojê, Amîdakurd, Diyarname de hatine weşandin. Demek dirêj nivîskariya Azadiya Welat kiriye. Xwedî, berpirsiyar û yek ji edîtorê Kovara Wyê ye. Di salên 1991-1992yan de jserokatiya NÇM-MKM Şaxa Amedê û Gerînendetiya Belavkariya Ozgur Gundem û Welatê Me bi cîh aniye.

 Dîsa ji 2005an heta 2012an çend caran berdevk û xebatkarê Enstîtuya Kurdî ya Amedê, endam û rêvebertiya Komeleya Nivîskarên Kurd li Amedê, aktivîstê Tevgera Ziman û mamosteyê Zimanê Kurdî bû. Endamê Kurdî-Der Navend e. Di sala 2014an de wek Hevserokê Şaredariya Stewrê ya Mêrdînê hat hilbijartin, di 24e Reşemiya 2017an de hat girtin, qayim hat dewsa wî. 6 meha di Girtîgeha Mêrdînê de ma, 10 sal û 6 meh ceze wek endamê rêxîstînê lê hat birîn, darizandin didome… Li gundê xwe, li Delavê Dengiza ku mezra Dengiza ye, dijî… Zewiciye, 4 zarokên wî hene.

Niha rêveber û endamê Komeleya Nivîskarên Mezopotamyayê ye, di Rojnameya Xwebûn û Mardîn Roj de dinivîse. Tenê bi Kurdî dinivîse.

Berhemên Feratê Dengizî:

1. Zimanê Zimên; Ceribîn, Weşanên Belkî, Reşemî 2009

2. Kêzê û Mişko; Berhevkarî, Weşanên Şaredariya Peyasê, Gelawêj 2009

3. Tisê; Berhevkarî, Weşanên Şaredariya Peyasê, Gelawêj 2009

4. Zîzanê; Berhevkarî, Weşanên Şaredariya Peyasê, Gelawêj 2009

5. Belgeyên Komcivîna Tenduristiyê; Werger(Ji Tirkî), Weşanên Aram, 2012

6. Bi Heft Dengan Gazî Dikim; Çîrok, Weşanên Lîs, Rêbendan 2013

7. Qêrîna Dilê Min; Helbest, Weşanên J&J, Rezber 2014

8. Metelokên Kurdî; Zargotin, Weşanên J&J, Rezber 2014

9. Zarê Dilî; Çîrok, Weşanên J&J, Rezber 2014

Nivîsén tékildar

Seyîd Mihemedê Şemzînî

Seyîd Mihemed, kurê Seyîd Abdulqadirê Şemzînî ye û sala 1879an li gundê Nehrî ya Şemzînanê ji dayik bûye. Ji ber tevgera sala 1880yî ya Şêx Ûbeydulayê Şemzînî, malbat bi giştî ji alîyê desthilatdarîya Osmanî ve hatine nefîkirin ji bo bajarê Hîcazê. Salên ciwanî û xortanîya wî li cî û warên bîyanî yên nefîkirinê derbas bûne. Perwerdeyîya xwe ya sereke di medreseyên terîqeta Neqşebendîyê de temam kirîye...


Ahmed Cemîlê Dîyarbekirî

Ahmed Cemîl, di sala 1872yan de li bajarê Diyarbekir ji dayik bûye û lawê Hecî Îsmaîl Neşat Efendî ye. Ew, “Xwendina xwe ya seretayî û Ruşdîyeya Eskerî li bajarê Dîyarbekirê xelas dike û paşê xwendina xwe di Mekteba Eşîretan de didomîne. Ji wê şûn ve jî, ji bo temamkirina xwendina xwe, neqlê Mekteba Mulkîyeya Şehane dibe, li wê derê du sal di sinifa taybet de dixwîne û di sala 1897an de bi dereceya “herî baş” dîploma xwe digre.”...


Mehmed Kemaledîn Efendî yê Xarpêtî

Kemaledîn Xarpêtî, ji maleke ulema û mudderîsê namdar ê bajarê Xarpêtê ye. “Kemaledîn Efendî yê Xarpêtî, di 21ê Kanûna 1867an de li mehela Axa ya Xarpêtê (Elezîzê) ji dayik bûye. Navê bavê wî Ebdulhemîd bû û yê dayika wî jî Mumîne Xanim bû. Kemaledîn Xarpêtî, torinê Hecî Omer Naîm Efendî yê mudderîs, mutesawif û hafizê navdar ê Xarpêtê bû...