logo Amadekarîya

Ansîklopediya Kurdistanê

Amadekarîya

Ansîklopediya Kurdistanê

×
Dîrok Erdnîgari Çand û Huner Wêje Kurdolojî Vîdeo
Armanc Kedkar Têkili Derbarê malperê de Desteya Amadekariyê
Gulîstan Kavak

Nivîskar: Koma Berhevkarîyê

Gulîstan Kavak

Nivîskar, civaknas û rojnamevana Kurd Gulîstan Kavak, di sala 1990î de li Swêd ji dayik bûye û niha li wê derê dijî. Malbata wê sala 1989an ji navçeya Nisêbînê ya Mêrdîna Bakurê Kurdistanê koçî Swêdê kirîye. Ji ber ku dê û bavê wê li malê hertim bi Kurdî diaxivîn, fêrî Kurdî bûye, heman demê li muzîka Kurdî guhdarî kirîye û heftê carekê dersa Kurdî stendîye. Di malbatê de şeş zarok hene û hemû xwedî bawernameyên zanîngehê ne, ev jî dide xuyakirin ku dê û bavên wan giringîyê didin xwendinê.

Bi hatina Swêdê, malbat pêşberî hin pirsgirêkan dibin, ji ber ku bav û dayika wê nexwendevan bûn, zehmetî kişandine di jiyana rojana û tevlêbûna civaka Swêdî de. Gulîstan di temenê 5 salî de neçar maye ji bav û dayika xwe re karê wergerê bike li dibistanê û li dezgehên dewletê.

Gulîstan Kavak piştî ku mezin dibe li Stockholmê, paytexta Swêdê wek şêwirmenda dibistanê xebitîye. Di vê demê de li dibistanan, rojane li karê xwe, bi heman pirsgirêkan re rû bi rû dimîne. Gelek şagirdên wê yên biyanî, ji dayik û bavên xwe yên nexwendevan re karê wergêrîyê dikin. Ji ber van Gulîstan Kavak pirsgirêka nexwendevanîyê, wek kêmendamîyeke(seqetîyeke) nedîtbar dike mijara pirtûka xwe ya yekemîn ku bi navê “Analfabetism-det osynliga funktionshindret (Nexwendevanî-ew kêmendamîya ne dîtbar” di sala 2022yan de li Weşanxaneya Lava li Swêd hat weşandin. Di pirtûkê de Gulîstan behsa serpêhatîyên jiyana xwe û ya malbata xwe dike û gelek lêkolîn û statîstîkên girîng di derbarê mesela nexwendevanîyê de li Swêdê di pirtûka xwe de bi cih dike. Tê de diyar kirîye ku nêzîkî 780 hezar kes li Swêd nikarin bixwînin û binivîsin. Ev jî tê wateya nêzîkî %13 nifûsa mirovên di navbera 16 û 65 salî de yê Swêdî nexwende ne. Ji bo çareserkirina van pirsgirêkan fikarên xwe jî dide xuyakirin. Gulîstan Kavak di pirtûka xwe de hevpeyvîn bi kesên cihêreng ên ku nexwendevan in kirîye. Her weha li ser rewşa welat û mînakên hînkirinê radiweste. Ew xweşik rave dike bê nexwendevanî çi ye û mirov dikare çi amûran bikar bîne dema ku mirov bi kesên nexwendevan re hevdîtinê bike, hem ji bo kesên ku bi nexwendeyan re dixebitin û hem jî ji bo kesên ku tenê têkildarin.

Gulîstan Kavak ji ber xebatên xwe yên ji bo hişyarkirina nexwendewarî û dîsleksiyê hêjayî Xelata Dîsleksîyê ya 2023yan hat dîtin. Çalakvana Kurd 6ê Çiriya Pêşîn 2023yan li Stockholmê, bi merasîmeke taybet xelat ji destê Mîrê Swêdê Prens Carl Philip wergirt. Ew xelat ji hêla Komeleya Dîsleksîyê û Oribiyê ve bi hevbeşî tê dayîn. Mîrê Swêdê Prens Carl Philip damezrînerê Komeleya Dîsleksîyê ye.

Komîteya serpereştîya Xelata Dîsleksîyê, ji nav zêdetirî sed kesî Gulîstan Kavak ji bo vê xelatê hilbijartîye. Dîsleksî ango zehmetîya fêrbûnê, pirsgirêkeke tenduristîyê ye. Zekaya wan temam e lê di fêrbûna zimanan, xwendin û nivîsandinê de zehmetîyê dibînin; ji bo serkeftinê gerek hay ji xwe hebin û baş bixebitin. Têkilîya Dîsleksîyê bi jêhatîbûn an jîrbûnê re tune ye, ku di demê pêşî de piştgirî û alîkarî çêbibe, di jiyanê de nabe astengî. Gulîstan Kavak jî yek ji wan e lê ew keseke gelekî çalak e. Di karê rojnamegerîyê de di kenala fermî ya dewletê de jî xebitîye.

Gulîstan Kavak di 2022yan de pirtûkek taybet ji bo zarokan jî weşand bi navê “Min mamma kan inke läs and scriar(Diya min nizane bixwîne û binivîsîne)”. Mijara pirtûka wê çîroka dayikek Kurd e ku nizane bixwîne û binivîsîne, kurê wê (Zagros) yê biçûk alîkarîya wê dike ji bo birêvebirina karûbarên jiyanê û bazarê.

Li gel Xelata Dîsleksîyê ya 2023an her wiha xelatek diravî ji bo betlaneyê wergirt. Lêbelê, Kavak gotibû ku li şûna betlaneyê, ew ê pirtûka sêyemîn binivîse: “Ev pirtûk li ser zerarên tundîya fizîkî û derûnî ye ya ku li dijî zarokan tê bikaranîn. Ev pirtûk dê li dibistanan wekî ders bê xwendin."

 

 

 

ÇAVKANÎ

https://xelat.org/gulistan-kavak-hilgira-xelata-dyslixia-ya-2023an-a-swede-ye

https://www.youtube.com/watch?v=gYuxBToY_XQ

https://www.youtube.com/watch?v=NKRtQoHEvtQ

 

Nivîsén tékildar

Seyîd Mihemedê Şemzînî

Seyîd Mihemed, kurê Seyîd Abdulqadirê Şemzînî ye û sala 1879an li gundê Nehrî ya Şemzînanê ji dayik bûye. Ji ber tevgera sala 1880yî ya Şêx Ûbeydulayê Şemzînî, malbat bi giştî ji alîyê desthilatdarîya Osmanî ve hatine nefîkirin ji bo bajarê Hîcazê. Salên ciwanî û xortanîya wî li cî û warên bîyanî yên nefîkirinê derbas bûne. Perwerdeyîya xwe ya sereke di medreseyên terîqeta Neqşebendîyê de temam kirîye...


Ahmed Cemîlê Dîyarbekirî

Ahmed Cemîl, di sala 1872yan de li bajarê Diyarbekir ji dayik bûye û lawê Hecî Îsmaîl Neşat Efendî ye. Ew, “Xwendina xwe ya seretayî û Ruşdîyeya Eskerî li bajarê Dîyarbekirê xelas dike û paşê xwendina xwe di Mekteba Eşîretan de didomîne. Ji wê şûn ve jî, ji bo temamkirina xwendina xwe, neqlê Mekteba Mulkîyeya Şehane dibe, li wê derê du sal di sinifa taybet de dixwîne û di sala 1897an de bi dereceya “herî baş” dîploma xwe digre.”...


Mehmed Kemaledîn Efendî yê Xarpêtî

Kemaledîn Xarpêtî, ji maleke ulema û mudderîsê namdar ê bajarê Xarpêtê ye. “Kemaledîn Efendî yê Xarpêtî, di 21ê Kanûna 1867an de li mehela Axa ya Xarpêtê (Elezîzê) ji dayik bûye. Navê bavê wî Ebdulhemîd bû û yê dayika wî jî Mumîne Xanim bû. Kemaledîn Xarpêtî, torinê Hecî Omer Naîm Efendî yê mudderîs, mutesawif û hafizê navdar ê Xarpêtê bû...