Nivîskar: Koma Berhevkariyê
Zeynelabidîn Zinar nivîskar, wergêr û lêkolînerê Kurd e, ji bakurê Kurdistanê ye, di sala 1953yan de li gundê Hedhedkê ji dayik bûye ku li ser navçeya Qubînê ye. Yazdeh salan medreseya Kurdî, piştre îmam-xetîb û lîse xwendiye. Piştî kurtedemeke leşkeriyê, Zinar yazdeh salan di Şaredarîya Êlihê de xebitîye.
Pêşî li ba bavê xwe Mele Evdila; dûvre jî li ba Xelîfe Ûsiv, Mele Sedreddîn Yuksel û Mele Evdirrehman Durrê perwerdehîya medreseyê dît. Bavê Zinar Mele Evdila jî, ji alî derdorê ve wek nûnerê Mele Mistefa Barzanî dihat qebûlkirin.
Ji 12ê Îlona 1980yî ve ku cuntaya leşkerî hatiye û heta Sibata 1984an Zinar heşt caran hatiye girtin û gelek îşkence lê hatine kirin, sezayê girtîgehê û sirgûn lê hatine birrîn. Ew îşkenceyên ku dîtine, bi pirtûka xwe ya bi navê di “İşkencede 178 Gün” (178 Roj di Îşkenceyê de) diyar kiriye. Zinar, di dawîya 84an de jî çûye Swêdê. Piştî ku Zinar li Swêdê bi cih bûye, di Sibata 1985an de li Nexweşxaneya Xaça Sor beşa îşkencedîtiyan a Stockholmê de heta 1995an tedawî bûye.
Destpêka nivîsandina Zeynelabidîn Zinar a bi zimanê Kurdî, çendî ku di salên 1963-64an de pêşî bi tîpên Erebî çêbûye, di sala 1985an de li Swêdê bi awayekî birêkûpêk hatiye domandin. Pêşî dest bi tîpguhaztina klasîkên Kurmancî kiriye û lêkolîn li ser folklora Kurdî kiriye. Di heman demê de Zinar xwedî û berpirsê Weşanxaneya Pencînarê ye. Herwiha, ji gelek kesan qeset kom kirine û çîrok, stranên di nav van qesetan de jî deşîfre kirine. Ev hemû bi navê Xwençe di 10 cild kitêb de weşandine. Di kitêbê de ji 1700î bêhtir çîrok, stran, destan û hêmanên folklorîk hene.
Di sala 2021an de Zeynelabidîn Zinar piştî zilm û zordariya ku lê hatiye kirin, biryar da ku heta dawiya temenê xwe xizmeta zimanê kurdî bike û 178 pirtûkan binivîse. Zinar li ser sedema vê biryara xwe ya nivîsandina 178 pirtûkan gotiye; “Wextê cuntayê (darbeya leşkerî) 8 caran ez hatim girtin. 178 rojan îşkence li min kirin, her digotin ‘Kurdî tune ye, kitêb tune ye, alfabe tune ye, hûn welatê me perçe dikin’ min jî sond xwar û min soz da Xwedê, min got ez sax bifilitim, tenê ez ê xizmeta zimanê Kurdî bikim.”
Zinar heta niha 131 pirtûk nivîsandine û çap kirine, naverokên pirtûkên wî çendîn babetên cuda dihewînin. Li ser vê mijarê Zinar gotiye; “131 pirtûk bi nav û îmzeya min hatine weşandin. Piraniya wan klasîkên Kurmancî ne, min ji alfabeya Erebî wergerandine alfabeya Latînî û xebatên folklorîk in, lêkolîn in, werger in, bi vî şiklî ez hîn jî berdewam dikim.”
Zinar, endamê Sendîkaya Nivîskarên Swedî; Sendîkaya Rojnamevanên Sînornenas, PENa Swêdî û Komeleya Nivîskarên Kurd a Swêdê ye.
Zinar, hin kitêb ji destnivîsê veguheztine: Hostanîbêja Zarhaweyên Kurdî, Mele Nûriyê Hesarî, (rêziman, pexşan- kurmancî); Çanda Warê Talankirî, Ebas Alkan (folklor, pexşan û kêşan- Kurmancî); Mamikên Kurdî, M. Xalid Sadînî (folklor, pexşan- Kurmancî)
Çend kitêb jî wergerandine, yek ji van jî Jiyana Mele Seîdê Kurdî (Ebdurehman Norşî) ye û ji Tirkî wergerandîye Kurdî. Ev kitêb di sala 1919an de bi tîpên Erebî hatiye nivîsandin.
Veguhaztina gelek kitêban jî kiriye ji alfabeya Erebî bo ya Latinî:
Hin ji kitêbên ku Zeynelabidîn Zinar nivîsandine ev in:
• Xwençe Cild I
• Xwençe Cild II
• Xwençe Cild III
• Xwençe Cild VI
• Xwençe Cild V
• Xwençe Cild VI
• Xwençe Cild VII
• Xwençe Cild VIII
• Xwençe Cild IX
• Xwençe Cild X
• Nimûne Ji Gencîneya Çanda Qedexekirî (lêkolîn-Kurmancî)
• Işkencede 178 Gun (serpêhatiya îşkenceyê-Tirki)
• Siyabend û Xecê (serpêhatî- Kurmancî)
• Xwendina Medresê (lêkolîn-Kurmancî)
• Kadîna Mişkan (çîrvanok- Kurmancî)
• Balafira Jînê (çîrvanok- Kurmancî)
• Xweşber (çîrokên folklorî- Kurmancî)
• Mîrate (leyztikên zarûkan- Kurmancî)
• Çarmix (helbestên îşkenceyê- Kurmancî)
• Hemdîn û Şemdîn (serpêhatî- Kurmancî)
• Fermana 33 Rewşenbîran (lêkolîn- Kurmancî)
• Bingeha Çîroka Kurdî (lêkolîn- Kurmancî)
• Çivîka Bilûrvan (çîroka folklorî- Kurmancî)
• Bawermendî -I (eqîde- Kurmancî)
• Bawermendî –II (eqîde- Kurmancî)
• Pîra Kût û Dîkê Derpîkurt (çîroka folklorî- Kurmancî)
• Hecî Rovî (çîroka folklorî- Kurmancî)
• Kurdistana Xwedê jî Şewitî (meselokên rawilan- Kurmancî)
• Nêçîra Çiyayê Reş (çîroka folklorî- Kurmancî)
• Keywan Paşa û Keçelok (çîroka folklorî- Kurmancî)
• Beranê Sêr (çîroka folklorî- Kurmancî)
• Abidê Şikeftê (çîroka folklorî- Kurmancî)
• Zira Kerê û Lota Devê (çîroka folklorî- Kurmancî)
• Çîm Beg (çîroka folklorî- Kurmancî)
• Qîza Paşayê Çîn û Maçînê û Hesenê Sênî (çîroka folklorî- Kurmancî)
• Ji Heftan Çar Şaxên Çîroka Gul û Sînem (çîroka folklorî- Kurmancî)
• Hevberdana Qijik û Kevokê (çîroka folklorî- Kurmancî)
• Kalê Merivxwir (çîroka folklorî- Kurmancî)
• Kewê Çîrokbêj (çîroka folklorî- Kurmancî)
• Kerkerokê Bayê (çîroka folklorî- Kurmancî)
• Sînelmasî û Mîr Mihê (çîroka folklorî- Kurmancî)
• Sêva Sêrê (çîroka folklorî- Kurmancî)
• Gurê Selikê (çîroka folklorî- Kurmancî)
• Mele Kulî (çîroka folklorî- Kurmancî)
• Pêxemberê Derewîn (meselokên folklorî- Kurmancî)
• Mîrê Cîzîra Botan û Siltanê Stenbolê (serpêhatî- Kurmancî)
• Xwişkebiratiya Teyr û Rovî (çîroka folklorî- Kurmancî)
• Kurê Paşê û Mişkê Qut (çîroka folklorî- Kurmancî)
• Cihê û Çil Kose (çîroka folklorî- Kurmancî)
• Bablîcan (çîroka folklorî- Kurmancî)
• Miriyê Li Ser Bîrê (çîroka folklorî- Kurmancî)
• Serpêhatiya Wezîr û Paşê (çîroka folklorî- Kurmancî)
• Mado Paşa û Keça Dêwê (çîroka folklorî- Kurmancî)
• Mîr Mihê û Gulîzar (çîroka folklorî- Kurmancî)
• Zerdeşt Pêxember (lêkolîn- Kurmancî)
https://www.pencinar.se/listapirtukan.html
https://www.youtube.com/watch?v=SgJrRZir3KA
Zeynelabidîn Zinar
Nivîsén tékildar