Emîn Narozî di sala 1951ê de li gundekî Batmanê bi navê Gundikê Qêre hatiye dinê û destpêka xwendina xwe ya medresê li gundê xwe û yên herêmên Batman, Sêrt, Mêrdîn û Diyarbekirê xwendiye. Ew li van medreseyên cihê gerîyaye heya ku xwendina zimanê Erebî qedandiye û pê re jî hinek ji kitêbên bi zimanê Kurdî bi tîpên Erebî xwendiye.

(Ji xwe tê zanîn ku hinek kitêbên pêşî yên ser rêzimana Erebî bi Kurdî hene ku mirov pêşî wan dixwîne û digel wan jî çend kitêbên ser adabên jiyanê û edebîyat û hunera Kurdî jî hene ku ew jî di nav demên cuda yên xwendinê de li gor pîvanên zanîna xwendekarî bi Kurdî têne xwendin. Nimûne: Mewlûda Batî, Nûbihara Ehmedê Xanî, Nehc ul-Enama Mele Xelîlê Sêrtî, Tesrîfa Kurmancî, Zirûf û Terkîba Helqetînî)

Çawa ku pê re jî di nav demê de wî mektebên Tirkî jî heya lîseyê distans xwendiye û qedandiye. Pişt re bi demeke kurt, çûye leşkeriya Tirkan û ew jî di sala 1973yan de qedandiye. Dû re li bajarê xwe yê Batmanê jiyana xwe domandiye û beşdarî karûbarê ticarî û zîraî yê malbatê bûye. Di wê navê de beşdarî nav tevgera siyasî ji bo azadî û rizgariya Kurdistanê bûye ku hê di dema feqîtiyê de pêwendiyên wî pê re çêbûbûn û ew nas kiribû.

Emîn Narozî, piştî cunta 12 îlonê ji ber sedemên siyasî demekê bi qasî pênc salan xwe li Stenbolê veşartiye, lê di salê 1985an de hatiye girtin, 5-6 mehan di hepsê de maye. Lê dû re gava ji hepsê derketiye, koçî Ewrûpayê kiriye ku piştî demekê di hezîrana sala 1986an de xwe gihandiye bakurê Evrûpa û li herêma Skandînaviya li Dewleta Swêdê li bajarê Stockholmê bûye penahber.

Li wê derê piştî xwendin û fêrbûna zimanê Swêdî û hinek jî Îngilîzî ku herdu jî ji bo xwendina zanîngehê li Swêdê pêwîst bûn, li Universîteya Stockholmê Beşa Zimanê Erebî xwendiye. Piştre jî li Swêdê hem kar kiriye, hem jî ji kovar û rojnameyên Kurdî re nivîsîye û demekê jî di redeksiyona Rojnameya Armancê ya ku li Stockholmê derdiçû de xebitîye.

Kitêb û Nivîsar

Emîn Narozî digel transkrîbeya hinek klasîkan, ji berhemên geştîvan û dîroknasên Îslamê yên Erebî bi gelemperî û bi taybetî jî beşên li ser Kurdan û ser Siltan Selahedîn û Eyûbiyan wergerandiye zimanê Kurdî (Kurmancî). Heya niha Dîwana Melayê Cizîrî û Dîwana Rûhî, bi beşdarî, Terkîb û Zirûfa Helqetînî/Herqetînî  û beşeke Hawarê transkrîbe kiriye.

Çawa ku kitêba Corcî Zeydan ya bi navê Selahedînê Eyûbî, beşek ji Wefeyat el-E´yana Îbn Xelikan ya Ser jiyana Siltan Selahedîn, lêkolîna Vladimir Mînorski ya bi navê The Studies in Caucasian History ku li ser Pêşdîroka Siltan Selahedîn û Tarîxa Dewleta Şedadiyan e û beşek jê jî ji Cami´ ed-Diwela Minecimbaşî ya ser tarîxa Şedadîyan e, wergerandiye zimanê Kurdî û evên dawî di nav Weşanên Avesta de derçûne.

Herweha Gerdenîya Gewherî Şerha Dîwana Melayê Cizîrî ya Mele Ehmedê Zivingîyê Miftîyê Qamişlî jî ji Erebî wergerandîye Kurmancî ku ew jî ji hêla Avestayê ve gelekî bi rêkûpêk hatîye weşandin.

Herwiha destxeta Tarîxa Dewleta Kurdan ya Mihemed ibn Îbrahîm ibn Mihemed ibn Ebd ul-´Ezîzê Ensarîyê Xezrecî ku li ser Împeratorîya Eyûbîyan e, wergerandîye Kurdî (Kurmancî) û di nav weşanên Azad de derçûye. Ji bilî wergerana hinek cihên ser Kurdan ji el-Kamila fî t-Tarîxa Ibn Esîr, ji Tarîx ul-Milûka Teberî û ji Tecarib ul-Umema Miskeweyhî ku ew wergerandiye Kurdî (Kurmancî), di nav Weşanên Avesta de hatiye weşandin.

Digel wergerana kitêbeke Mistefa Cewad li ser Kurdên Cawanî/Gavanî, yên Şadincanî û pêwendiyên wan bi mezyediyên Hillî re ku li Avestayê li ber çapê ye û wergerana Tarîxa Meyafarqînê ya Ibn Ezreq Fariqî ku ew jî li Weşanxaneya Nûbharê li ber çapê ye. 

Tevlî beşdariya komkirina Ferhenga (Varyantan) ya Kurdî (Kurmancî) bo rastnivîsînê ku ji hêla komek nivîskar ve hatiye amadekirin û di nav Weşanên Rûpelê de derçûye.

Naveroka hinek ji wan bi kurtî

Digel ceribandina hinek kurtenivîsên neweşandî li welat, destpêka nivîsîna wî ya bi dest û pê tîpguhertina/transkrîbekirina Dîwana Melayê Cizîrî bû ku li Stockholmê di nav Weşanên Roja Nû de di sala 1987an de hat weşandin. Dû re Dîwana Rûhî ya Şêx Abdurrehmanê Axtepî di nav Weşanên Jîna Nû de di sala 1988an de dîsa li Stockholmê derket. Ev herdu jî jixwe çawa tê zanîn honrawe ne ku agahên balkêş, li ser tesewif, felsefe, civak, dîn û ol û yên din didin. 

Herweha Rewdine'îma Rûhîyê Axtepî û Dîwana Kerbelayî jî Emîn Narozî û Zeynelabîdîn Kaya/Zinar mîna van herduyên li jor gotî pêk ve transkrîbe kiribû, lê di van herduyên paşî de kêmaniyek çêbûye û dema di Weşanxaneya Pencînarê de derketiye tenê ser navê Zenelabidîn Zinar derketiye. Heçî Rewdet un-Ne´îma Şêx Abdurrehmanê Axtepî ye ew li ser şeva Mi´rcê ya Pêxember Mihemed (e. s.) e ku tê de mîna Xanî qala sedemê nivîsîna wê bi Kurdî jî dike digel hinek şîret û nesîhetên tê de. Lê Dîwana Kerbelayî jî jixwe çawa ji navê wê tê zanîn şi´r e ku ew jî agahên dînî, olî, civakî û yên din dide me.  

Nivîsarên Emîn Narozî di kovarên Wan, Bîrnebûn û Pelînê de hatine weşandin, heman demê di rojnameya Armancê de ku ew nêzîkî 4-5 salan di redaksyona wê de xebitiye. Ew li ser danasînên berheman û agahên cihê li ser klasîkên Kurdî û berhemên cuda ne.

Di Kovara Nûdemê de, di Kovarên Wan û Çirayê yên Komeleya Nivîskarên Kurd li Swêdê de kurtewerger û nivîsarên wî derketine. (Wergerên hinek cihên kitêbên cografya û tarîxê yên Erebî ku qala Kurdan dikirin, digel wergerên şiroveya hinek qesîdeyên Melayê Cizîrî ji Şerha Dîwana Melayê Cizîrî ya Mele Ehmedê Zivingî.)

Hinek nivîsarên bi têpên Erebî di Hawarê de dema ku ji hêla Weşanên Nûdemê ve ji nû ve hat çapkirin transkribekarî kiriye.(Ew nivîsar li ser babetên cihê yên destpêka weşana Hawarê bûn ku bi herfên Erebî hatibûn nivîsîn.)

Ji bilî çend nivîsarên hûr û gir di hinek kovar û malperên înternetê de, bêhtirîn li ser Selaheddînê Eyyûbî, apê wî Esededdîn Şêrkoh û bavê wî Necmeddîn Eyûb û li ser Melayê Cizîrî û Ehmedê Xanî û Dewleta Merwaniyan û yên din nivîsê wî derketine.

Piyeseke Celadet Bedirxan ji Hawarê transkribe kiriye û Avesta bi navê Hevind weke kitêbeke piçûk derxistîye(Ew li ser tevger û Serîhildana Agirî ye.).

Transkrîbekirin û şirove: Zirûf û Terkîba Mele Elîyê Helqetînî/Herqetînî ku li ser rêzimana Erebî ye, lê bi zimanê Kurdî û di nav Weşanên Sara de di sala 1998an de derçûye. Ew bi Kurdî hinek qayîdeyên rêzimana Erebî û hokerên Erebî dide nasîn.

Transkrîbe: Dîwana Melayê Cizîrî ji nû ve bi rêkûpêktir û berfirehtir hatêye amadekirin û di nav weşanên Avesta de hatîye weşandin. Tê de hem 5-6 çapên Dîwanê hatine rûbarkirin û vegotinên zimanên din di dawiya wê de hatine ferhengkirin.

Werger: Kitêba Corcî Zeydan ya bi navê Selahedînê Eyyûbî ku di nav weşanên Nûdemê de di sala 2003yan de derçûye. Romaneke tarîxî ye li ser dema wezîrtiya Selahedînê Eyûbî li Misrê û dek û dolabên li dijî wî.

Werger: Ibn Xellikan, Wefeyat el-E´yan, beşa Jiyana Siltan Selahedînê Eyyûbî, beşa bavê wî Necmedîn Eyyûb û beşa apê wî Esededîn Şêrkoh

Werger: W. Mînorsky, Studies in Caucasian History:Lêkolînên ser dîroka Kafkasyayê. Beşa ser Dîroka Şedadîyan ku ji Cami ´ud-Duwela Muneccimbaşî hatîye girtin û ji hêla Minorsky ve bo İngilîzî jî hatîye wergerandin û bi Erebîya wê ve hatiye weşandin.

Digel beşa Dîroka Şedadîyan ya ku Minorsky bi xwe lê kolaye û bi İngilîzî amade kirîye. Weke kitêbekê hatîye wergerandin û di nav Weşanên Avesta de hatîye weşandin.

Beşa Pêşdîroka Selaheddîn ku dîsa lêkolîneke Minorsky ye di heman kitêbê de li ser pêşîyên Selaheddînê Eyyûbî ku ew jî di nav Weşanên Avesta de hatîye weşandin. Ev kitêb hem li ser Eyûbiyan û pêşiyên wan agahiyan dide û hem jî li ser Dewleta Şedadî ya Kurd li Divîn, Genc û Aniyê bi berfirehî radiweste.

Werger: Mele Ehmedê Zivingî, Gerdenîya Gewherî Şerha Dîwana Melayê Cizîrî, ji Erebî hatîye wergerandin û digel Dîwanê ku bi herfên Erebî û yên Latînî tev hatîye nivîsîn weke 3 bergan û çapeke taybetî jî pê re di nav Weşanên Avesta de di 2013an de hatiye weşandin. Çawa tê zanîn ew Dîwana Melayê Cizîrî bi berfirehî rave/şerh dike ku di vî warî de yekemîn kitêb e û heya niha yekemîn çavkanî ye li ser Dîwana Cizîrî.

Werger: wergerana Tarîxa Dewleta Kurdan ya Mihemed ibn Ibrahîmê Xezrecî ku li ser 84 salên Dewleta Eyûbiyan e, ji hêla Weşanên Azad ve hatiye weşandin. Ev li ser Imperatoriya Eyûbiyan e ku ji dema desthilata Selahîdîn dest pê dike û heya dawiya wê ya li Misrê tê ku gelek agahî jî li ser Necmedînê bavê Selahedîn û apê wî Şêrkoh jî dide û şerê dijî xaçparêzan jî bi berfirehî dide.   

Werger: Wergerana hemî beşên ser Kurdan û dever û herêmên wan yên el-Kamil fî t-Tarîx a Ibn Esîr bo Kurdî (Kurmancî) ku di nav Weşanên Avesta de derçûye. Ew behsa gelek desthilatdarî, serîhildan û xirecirên Kurdan û şerên wan dike ku hê ji dema Ibrahîm Pêxember û Dewleta Partî û Sasaniyan dest pê dike û heya dema Eyûbiyan pê ve tê. Ew di demên cihê û rewşên cuda de carna bi kurtî û carna jî bi firehî weke hemî agahên din gelek agahî jî li ser Kurdan dide.

Werger: Di gel wergerana hemî beşên ser Kurdan û cihên pêwendîdarên bi wan ve yên Tarîx ul-Milûka Teberî ku di nav Weşanên Avesta de derçûye. Ew jî ji dema Ibrahîm Pêxember (e. s.), ji dema Dewletên Partî û Sasanî û bûyerên wan yên di dema Îslamê de gelek agahiyên ser Kurdan yên berê û dema xwe dide.

Werger: Hemî cihên ser Kurdan û yên dever û derûdorên wan yên Tecarib ul-Umema Miskeweyhi ku herdu jî di nav Weşanên Avesta de derçûye. Ew jî ji dema Ibrahîm Pêxember (e. s.), ji dema Dewletên Partî û Sasanî û bûyerên wan yên di dema Îslamê de gelek agahiyên ser Kurdan yên berê û dema xwe û bi taybetî jî li ser wan û Biweyhiyan û dema Badê Dostikî jî dide.

Werger: Tevlî wergerana kitêbeke Mistefa Cewad li ser Kurdên Cawanî/Gavanî, yên Şadincanî û pêwendiyên wan bi mezyediyên Hillî re ku li Avestayê li ber çapê ye. Ev jî kitêbeke kurt e li ser Eşîra Cawanên/Gavanên Kurd ku ji wan sehabeyekî bi navê Cabanê Kurd hebûye û xirecirên wan û Enezî û Şadincaniyên Kurd digel pêwendiyên wan bi Xelîfe û Selçûqiyan re dide.

Werger: Wergerana Tarîxa Meyafarqînê ya Ibn Ezreq Fariqî ku ew jî li Weşanxaneya Nûbiharê li ber çapê ye. Ev jî li ser hinek ji tarîxa Islamê û hinek malbatên desthilatdar digel Dewleta Dostikî/Merwanî ya Kurd û ya Urtiqî/Artuqî ye, agahên berfireh dide.

Werger: Sûret ul-Erda Ibn Hewqel ku cihên behsa Kurdan û herêmên ku Kurd di dema Ibn Hewqelê Nisêbînî de lê cihwar bûne, wergerandiye, di nav Weşanên Avesta derketiye.

Werger: Kurd Di Kitêbên Çar Cografînasan De ku deverên ser Kurdan yên di kitêbên Ibn Xurdadbih, Ibn Feqih, Mesûdî û Istexrî de wergerandine. Ji Weşanên Avesta.

Amadekarî: Beşdarê komkirina Ferhenga (Varyantan) ya Kurdî (Kurmancî) bo rastnivîsînê ku ji hêla komek nivîskar ve hatiye amadekirin û di nav Weşanên Rûpelê de derçûye. Ev jî li ser variyantên gotinên Kurdî(Kurmancî) li herêmên cuda û hilbijartina yekê ji wan ji bo rastnivîsînê ye.

Wergerên ber çapê:

1. Mistefa Cewad, Cawanî eşra Kurdan ya jibîrkirî

2. Behaedîn Ibn Şedad, Sûretu Selahedîn/en-Newadir us-Siltaniye we l-Mehasin ul-Yûsufiye

3. Yezîdiler/Êzîdî, ku ji Swêdî hatiye wergerandin