logo Amadekarîya

Ansîklopediya Kurdistanê

Amadekarîya

Ansîklopediya Kurdistanê

×
Dîrok Erdnîgari Çand û Huner Wêje Kurdolojî Vîdeo
Armanc Kedkar Têkili Derbarê malperê de Desteya Amadekariyê
Hesen Huseyin Denîz

Hesen Huseyin Denîz, li Stilîla Nisêbînê ji dayik bûye. Xwendegehên xwe li Serêkaniya Rihayê, li Stenbol û li Nîgdeyê qedandiye. Ji ber xebatên şoreşgerî di dema cûntaya leşkerî ya salên heyştêyî de li zindana Amedê maye, piştî hatiye berdan têkoşîna xwe bi awayên cuda domandiye.

Piştî salên du hezarî li Başûrê Kurdistanê û li wargeha penaberên Kurd demekê dersên Kurdî dide, şûnre derbasî Swîsre dibe. Ji wê demê ve li Swîsre mamosteyiya zimanê Kurdî dike û bi xebatên xwe hîndekariya Kurdî li vî welatî daye fermîkirin.

Derveyî mamostetiyê ew karê wergerê û nivîskariyê dike. Endamê PENa Kurd û endamê saziya nivîskarên Swîsre ye. Yek ji avakarên Enstîtuya Kurdî ya Zurîhê ye.

Herî dawî, ji bo 11 salên bingehîn ên destpêka hîndekariya Kurdî bi rêkûpêk werin meşandin 21 pirtûkên dersdanê nivîsîye, redaksiyon û mizanpaja wan jî kiriye û bi weşana Instîtuta Kurdî a li Swîsreyê hatine çapkirin. Ev pirtûk bi piştgirî û hevkariya Xwendegeha Bilind a Pedagojî ya Zurichê, Wezareta Çandê ya Swîsre BAKê û bi xebata 5 salan a Instîtuta Kurdî ya li Swîsreyê, bi beşdarbûn û piştgiriya Komeleya Hîndekariya Kurdî ya li Swîsreyê, PENa KURD û Yekîtiya Mamosteyên Kurd a li Ewrûpayê ji bo hîndekariya Kurdî wek pirtûkên dersdanê hatine amadekirin û çapkirin. 21 pirtûkên li pey hev rêz dibin ji asta temenê zarokê 5 salî heta bigihe 15 saliya xwe, dikare li ser van pirtûkan hînî ziman, çand, kevneşopî, dîrok, erdnîgarî, huner, jiyana civakî û gelek zanînên girîng ên welatê lê dijî û welatê jê hatiye, yan welatê dê û bavê zarok jê hatiye -ku ev ji bo piraniya zarokên Kurdan Kurdistan û zimanê Kurdî-Kurmancî ye- bibe. Di nivîsîna van pirtûkan de ji kesên pispor ên wek şarezayê ziman, dîdaktîk, metodîk û pedagogik komisyon hatina sazkirin û pirtûk bi erêkirina van komisyonan gihiştine asta çapê. Di heman deme de, di naveroka pirtûkan de sazûmana perwerdeyiyê ya zimanê dayikê û çanda welêt a li Swîsre û li Almanya wek bingeh hatiye girtin.

 

Ev pirtûk wiha ne:

Ji bo asta berî xwendegehê 2 pirtûk

Ji bo hînbûna Kurdî wek zimanê duyem pirtûkek

Ji bo sê salên asta jêrîn 6 pirtûk, her saleke hîndekariyê du pirtûk, pola 1,2,3

Ji bo sê salên asta navîn 6 pirtûk, her saleke hîndekariyê du pirtûk, pola 4,5,6

Ji bo sê salên asta jorîn 6 pirtûk, her saleke hîndekariyê du pirtûk, pola 7,8,9 

 

Ji bilî kitêbên dersdanê pirtûkên Hesen Huseyîn Denîz ev in:

1-Hêvî Her Dem Heye I - Roman

2-Hêvî Her Dem Heye II - Roman

3-Rênîşanêra Vegotina Kurdî – Rêziman û kompozîsyon

4-Canê Hez Dike – Çîroka ji bo zarokan

5-Ro û Zê – Ji çîrokên gelêrî

6-Mirovê Bê Derd – Ji çîrokên gelêrî

7-Serpêhatiyên Penabertiyê-Serboriya penaberên Wargeha Mexmûr

8-Can Huseyîn – Biyografiya şehîd Huseyîn Denîz - bi Tirkî

9-Huseyîncan – Biyografiya şehîd Huseyîn Denîz - bi Kurdî

10- Ji çîrok û çîvanokên Kurdan- Ji çîrokên klasîkî yên Kurdan

11-Pêngava Yekem – Pirtûka hînbûna Kurdî

12-Fêrbûna Hêsan – Pirtûka hînbûna nivîsa Kurdî

13- Pêkenokên Kurdî

14-Dilo û Canê-Çîvanok

Nivîsén tékildar

Mervan Serhildan

Di sala 1980yî de, li Enqereyê Zanîngeha Gaziyê beşa ‘Ragihandin û Rojnamegerî’yê qedandîye. Di navbera salên 1976 û 1980yî de li komeleyan û li taxan beşdarî xebatên civakî, siyasî û bîrdozî bûye; her wiha di derheqê mijarên bîrdozî, civakî, siyasî û rêxistinî de li komeleyên Kurd ên li Enqereyê semînerên perwerdeyê dane. Encax piştî darbeyê, ew jî hatiye dîlgirtin; ji aliyê pergala 12ê Îlonê ve bi xedarî hatiye îşkencekirin û bi cezayê darvekirinê hatiye darizandin. Bi biryara Dadgeha Bilind (Daniştay) çûye ser karmendîyê (Midûrîya Karên Rêveberiya Dadgehê)...


Leylana Sidîq

Nivîskar Leylana Sidîq di sala 1979ê de li gundekî Licê ku navçeya Amedê ye, ji dayîk dibe. Dibistana seretayî li navenda Amedê dixwîne. Piştî qedandina dibistana seretayî, ji ber sedemên malbatî mala xwe bi malbatî bar dikin Stenbolê. Ji ber zextên li ser xwendevanên Kurd ên li dibistanên Stenbolê nikare perwerdehîya xwe berdewam bike. Piştî gelek salan bi rêya zewacê vedigere Amedê û li wir perwerdeyîya xwe ya nîvco temam dike û dibistana bilind dixwîne...


Azad Zal

Lêkolîner, nivîskar, helbestvan, rojnameger, wergêr û rexnegirê wêjeyî Azad Zal, di 8ê Adara 1972yan de li Gundê Çawuşelîkeya (Çawişelikya / Çavşeliqya; navê kevin Gulamîran) ku bi navçeya Sûrê ya Amedê ve girêdayî ye hatîye dinyayê. Lawê Hesîbe û Emîn e. Ji alîyê dê de ji gundê Farqîna Amedê Şêxdawûdan,  ji Mala Qolê ye.  Ji alîyê bavê de ji Kerxa Zirka û Zozinca Amedê ji mala Emer Keya ye.