logo Amadekarîya

Ansîklopediya Kurdistanê

Amadekarîya

Ansîklopediya Kurdistanê

× Lêkolîner Nivîskar Helbestvan
Dîrok Erdnîgari Çand û Huner Wêje Kurdolojî Vîdeo
Armanc Kedkar Têkili Derbarê malperê de Desteya Amadekariyê

Bingeha zimanên malbata HindûEwrûpîyan Kurdistan e. Ji ber ku cara ewil çandinî, kedîkirina ajalan, şaristanî û gelek afirandinên sereke yê insanetiyê li Kurdistan dest pê kiriye; ziman û çanda Kurdî xwedî bingeheke xurt e û pir dewlemend e. Loma xwedîlêderketina çand û zimanê Kurdî, xwedîlêderketina dîroka insanetiyê ye.


Wêje
John

Cewad Mella

Ez li Şamê di sal 1946 de ji dayik bûme, ji malbateke kurdperwer û têkoşer im, ku piştî Şerê Cîhanê yê Yekem ew ji Bakurê Kurdistanê "Kurdistana Tirkiyê" koçberî Sûriyê bûne. Bapîrê min î mezin Mella Mihemed misilmanekî dîndar û welatparêz bû û heta roja îro ew mizgefta ku wî avakirî li gundê Beydewanê li navçeya Diyarbekirê (Amedê) sekiniye. Bavê min hevalê nêzîk û xweşewîst ê Mîr Celadet Bedirxan û endamê tevgera Xoybûn (Serxwebûn) bû...
Dr. Cewad Mella 8 Çirîya Paşî 2021

John

Eyyup Guven

Di sala 1963yan de li Dêrika Çîyayê Mazî ya Mêrdînê ji dayîk bûye. Eyyup Guven di sala 1979an de di Zankoya Dîcleyê, Beşa Zimanê Fransizî de dest bi xwendinê kir; ji ber derbeya leşkerî ya sala 1980yî  nikarîbû zankoyê kuta bike. Di sala 1990î de bi derfetên xwe dest bi lêkolînerîyê kir. Ji 1990î ve di nav xebatên siyasetê de jî cih girtiye. Berhema wî ya pêşî di sala 2008an de hatiye weşandin. Nûnertiya şaxê Mêrdînê ya Komeleya Nivîskarên Kurd kiriye. Dema Komeleya Niviskarên Kurd ji alî dadgehê ve hat girtin di komeleyê de sekreterê giştî bû. Niha hevserokê Komeleya Nivîskarên Mezopotamya ye. Damezrînerê sazîya ziman MEDİ-DER e û revebirê Komeleya Çand û Hunerê ya Mezopotamaya ye
Eyyup Guven 21 Sibat 2021

John

Hesen Huseyin Denîz

Hesen Huseyin Denîz, li Stilîla Nisêbînê ji dayik bûye. Xwendegehên xwe li Serêkaniya Rihayê, li Stenbol û li Nîgdeyê qedandiye. Ji ber xebatên şoreşgerî di dema cûntaya leşkerî ya salên heyştêyî de li zindana Amedê maye, piştî hatiye berdan têkoşîna xwe bi awayên cuda domandiye...
Hesen Huseyin Denîz 22 Tebax 2021

John

Arif Zêrevan

Rojnamevan û nivîskar Arif Zêrevan ji herêma Botan ya bakurê Kurdistanê ye. Li parêzgeha Cizîrê hatiye dinyayê, li cem bavê xwe seyda Şêx Melle Evdirehmanê Gundikî dersên zimanê Erebî û dînî xwendine. Li Zanîngeha Stockholmê fakulteya rojnamevaniyê qedandiye û ji sala 1995ê ve di medyaya Swêdî û Kurdî de kar dike.
Arif Zêrevan 13 Îlon 2021

John

Medenî Ferho

Medenî Ferho di sala 1947 de li gundê Mizîzexê; piştî têkçûna serhildana Bagokê ku bi malbatî koçberî Rojavayê Kurdistanê dibin û cardin vedigerin ser cih û warên têr gorî, Xwedê ew daye. Dibistana serete, navendî, dibistana mamostayan û lîse li heremên Kurdistanê qedandine. Di dema mamostetiyê de, di nava damezrênerên Sendikaya Mamostayên Tirkiyê (TÖS) de cih girt, rêvebiriya karên rêxistiniyê kir. Di salên 1963-1964an de di rojnameyên herêmê, Amed –Diyarbakirin Sesî(Dengê Diyarbekir) û Mucadele(Tekoşîn) de; li Mêrdinê di rojnameya Mardînîn Sesî(Dengê Mêrdînê), li Midyadê Turan Şehîr de dinîsî. Di salên 1970-1971ê de nivîs û helbestên wî di rojname û kovarên Stembolê wek Cumhuriyet, Demokrat, kovar Varlik de hatin weşandin...
Medenî Ferho 10 Îlon 2021

John

Tahir Baykûşak

Tahir Baykûşak li bajarê Farqînê ji dayik bû. Dibistana seretayî, navîn û amadehiyê li heman bajarî kuta kir. Di sala 2001ê de dest bi Zaningeha Dicleyê kir. Li vê zaningehê fakulteya perwerdeheyî beşa mamostetiya polê xilas kir. Di sala 2014an de li Zaningeha Bilgiyê di beşa dîrokê de master kir. Teza xwe ya masterê li ser Kovara Jînê (1918-1919) û rola çapemeniyê ya di netewesaziyê de nivisand...
Tahir Baykûşak 8 Îlon 2021

John

Felemez Akad

Felemez Akad, di sala 1953yan de li gundê Çalê/Nisêbînê ji dayîk bûyê. Nêzîkî çar salan li zanîngeha Ankarayê, beşa Aboriyê xwendiye, dûra du salan li enstîtuya perwerdeyî a Mêrdînê xwendina xwe dom kiriye...
Felemez Akad 5 Îlon 2021

John

Bûrhan Sonmez

Nivîskar Bûrhan Sonmez li gundekî biçûk ya naverasta Tirkiyê ji dayik bûye, ew di wê demê de mezin bû ku bi Kurdî diaxivî lê di fermiyetê de Kurdî qedexe bû, piştre li dibistanê fêrî Tirkî bû. Di salên piştî darbeya leşkerî ya 1980 de ji bo xwendina hiqûqê çû Stenbolê. ji ber çalakiyên demokrasîxwaziyê ji zanîngehê hate avêtin û incex heft sal şûnde mezûn bû. Demekê li Stenbolê wek parêzer xebitî. Tevlî Komeleya Mafên Mirovan bû û TAKSAV(Weqfa Çand û Hunerê ya Lêkolînên Civakî) damezrand. Piştî êrîş û birîndarbûna ji aliyê hêzên polis ve, mecbûr ma here derveyî welat û li Igilîstanê bicih bibe. Bi alîkariya Navenda Azadiyê ji Îşkenceyê ya li Londonê dermankirinek demdirêj wergirt...
Bûrhan Sonmez 24 Îlon 2021

John

Cano Şakir

Helbestvan û Nivîskarê Kurd Cano Şakir, di 24.12.1974an de li Gundê Til Xatûnê a girêdayî bajarê Tirbespiyê ya ser bi navçeya Qamişlo ve li Rojavayê Kurdistanê hatiye diniyayê. Xwendina xwe ya seretayî li gund temam dike û xwendina xwe ya navendî li bajarê Tirbespiyê bi dawî dike. Di despêka salên 1990 de, berê xwe dide Şamê paytexta welatê Sûriyê , li wir çend hevalan nas dike û xebatên wî yên ji bo mûzîk û şanoyê bi rêve diçin heta salên 1997an. Dûra berê xwe dide koçberiyê û li Almaniya bi cî dibe...
Cano Şakir 6 Çirîya Pêşî 2021

John

Husên Duzen

Husên Duzen, li gundekî Mêrdînê ҫêbûye. Ji ber ku dibistan li gundê wan tunebû, dibistana seretayî li gundê cîran xwend. Dibistana navîn li navenda Mêrdînê qedand. Sala 1974an li Amedê dest bi dibistana mamostatiyê kir. Piştî ҫend mehan ji dibistanê hat nefîkirin bo rojavayê Tirkiyê. Li navҫeya Savaştepeya Balikesirê jî pir nema, ji alî karbidestên dibistanê ku hîngê di destê faşîstên Tirk de bû hat bidurxistin...
Husên Duzen 10 Çirîya Pêşî 2021

John

Abdurrahman Onen

Ez ji Dêrika Çîyayê Mazî (navçeya Mêrdînê) me. Ez mamosteyê erdnîgarîyê (cografya) me. Rojbûna min 24-02-1956 e. Min dibistana seretayî û navendî li Dêrikê, amadayî (lîse-bakelorya) li Mêrdîn, zanîngeh (Zanîngeha Stenbolê, Fakulteya Wêjeyî, Beşa Erdnîgarîyê-İst. Ün. Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü) li Stenbolê xwendin...
Abdurrahman Onen 14 Çirîya Pêşî 2021

John

Bedel Boselî

Bedel Boselî pisporê medyaya dîjîtal, dîplomasiya dîjîtal û youtuber e. Li Zanistgeha York, Zanista Reftarên Mirovan û Dîplomasiya Dîjîtal; li Zanistgeha Convey, master li ser Dîjîtal Medya xwendiye; li Zanistgeha Azteca jî dokotrayê li ser Dîjîtal Medyayê dixwîne Li Zanistgeha Stembolê li ser teknolojiya bijîjki (Radyolojî û Bijîjkiya Nûkleer) xwendiye...
Bedel Boselî 12 Çirîya Pêşî 2021

John

Bro Omerî

Nivîskar û helbestvan Operator Dr. Îbrahîm Yildirim ku wek Bro Omerî tê naskirin, 28ê Tebaxa 1942yan li Nisêbînê, li gundê Çalê ji dayîk bû. Gava salên 1944-48an malbata wî hate koçberkirin, Brahîm û hin kesên din ên ji malbatê ji bo neyên koçberkirin çûn Sûrî. Piştî ku sala 1948an malbat ji koçberiye vegeriya, zarokên ku çûbûn Sûrî vegeriyan û gihîştin malbata xwe...
Bro Omerî 16 Çirîya Pêşî 2021

John

Dilşa Yûsûf

Helbestvan, rojnamevan û wergêr Dilşa Yûsûf, di 10ê Hezîrana 1968de li gundê Çetelê ser bi bajarê Dirbêsiyê li Başûr Rojavayê Kurdistanê ji dayik bûye. Derçûya Peymangeha Çandiniyê ya Hesekê ye. Niha li welatê Swêd niştecî ye. Berhemên wê yên wêjeyî hatine wergerandin ser çend zimanên biyanî û di gelek kovar û rojnaman de hatine weşandin. Wergerê ji sê zimanan dike (Kurdî - Turkî- Erebî). Endama gelek sazî, rêxistin û komaleyan e, yên wekî: Yekîtiya Nivîskar û Wergervanên Swêd, Komîta Birêvbiriya Giştî ya Navenda PEN a Kurd, Navenda PEN a Navnetewî, Yekîtiya Nivîskarên Kurd li Herêma Kurdistana Iraqê, Sendîka Rojnamevanên Kurd li Herêma Kurdistana Iraqê, Sendîka Rojnamevanên Cîhanê, Seroka Rêkxirawa Harîkariya Zarokên Penaber...
Berhevkar: Mehmet Saît Arzû 21 Çirîya Pêşî 2021

John

Amed Tîgrîs

Nivîskar û mamosteyê zimanê Kurdî Amed Tîgrîs, li Licê ya Amedê di sala 1948an ji dayik bûye. Tîgrîs, ji taxa Qerehesen ji goma Xicîgan e. Li Licê dibistana seretayî û li Erxaniyê jî dibistana mamostetiyê xwendiye. Piştî dibistana mamostetiyê, çend sal li gundên Cinezûr û Şêxana Licê mamostetî kiriye...
Koma Berhevkariyê 23 Çirîya Pêşî 2021

John

Konê Reş

Konê Reş; rewşenbîr, nivîskar û helbestvanekî Kurd e. Di malbateke kurdperwer, zimanhez û rewşenbîr de mezin bûye. Ji mêj ve hez ji ziman, folklor û toreya gelê xwe kiriye. Gelek berhem û gotarên wî di kovar û rojnameyên Kurdistanî de hatine weşandin û gelek pirtûkên wî hatine çapkirin. Û bi şêweyekî serketî li her çar perçeyên Kurdistanê hatiye naskirin...
Konê Reş 24 Çirîya Pêşî 2021

John

Mûsa Anter

Mûsa Anter di sala 1920an de li gundê Zivingê yê girêdayî Stilîlê yê li ser navçeya Nisêbînê ji dayik bû. Wî hêj di temenekî piçûk de bavê xwe winda kir û li ber destên dayika xwe ku muxtara gund bû, mezin bû. Diya wî Fesla Anter, muxtara jin ya ewil bû di Dewleta Tirkiyê de. Apê Mûsa dibistana xwe ya seretayî li Mêrdînê û ya navîn û lîse li Edenêyê qedandiye...
Koma Berhevkariyê 25 Çirîya Pêşî 2021

John

Rêşad Sorgul

Nivîskar, pêşkêşvanê televîzyonê û rojnamevan Rêşad Sorgul di sala 1968an de li navçeya Çinarê ya Amedê li gundê Qerqatkê ji dayik bû. Dibistana seretayî, navîn û lîse li Amedê xwend. Ji zaroktiya xwe heta ji welêt derket cotkarî kir. Di sala 1991ê de çû paytexta Misirê Qahîreyê. Sê salan li Qahîreyê ma. Salekê li zanîngeha Bêyrûdê şaxê Iskenderiye Beşa Hiqûqê xwend. Du salan jî li Zanîngeha el-Azherê Beşa Dîrokê xwend. Di îlona sala 1994an de ji Qahîreyê derket. Piştî çar mehan xwe gihand bajarê Hannoverê yê Almanyayê. Du salan di derxistina kovara Baweriyê de xebitî. Di gulana sala 1997an de li MED TVyê dest bi xebatê kir. Paşê li Medya TV, Roj TV, Nûçe TV, Newroz TV û Ronahî TVyê xebitî. Niha jî li Stêrk TVyê dixebite...
Rêşad Sorgul 29 Çirîya Pêşî 2021

John

Ozlem Belçîm Galîp

Ozlem Belçîm Galîp, li Zanîngeha Oxfordê yekem kes bû ku dersên zimanê Kurdî da destpêkirin. Herwiha bi Abidin Parilti re kitêba bi navê “Kürt Romanı Okuma Kılavuzu” (Rêbera Xwendina Romana Kurdî) amade kir. Wê demê di rojname û kovarên Tirkî de li ser pirtûkê gelek nivîs û şîrove hatin nivîsîn. Galip, niha li heman zanîngehê xebatên xwe yên li ser edebiyat û romana Kurdî û Ermenî didomîne. Herwiha xebat û lêkolînên wê yên li ser jinên Kurd ên penaber jî dewam dikin...
Ozlem Belçîm Galîp 31 Çirîya Pêşî 2021

John

Cemal Ozçelîk

Cemal Ozçelîk (1966), ji Dêrika Çiyayê Mazî ye, li Zanîngeha Bernê Beşa Arkeolojî û Etnolojîyê xwendiye. Ev çend sal in xebatên wî li ser çanda Girê Mirazan berdewam dike. Li ser vê mijarê heta niha du rêzepirtûkên wî hatine çapkirin û ev xebat û lêkolîn hîn jî bi berfirehî têne meşandin. Ji bilî vana çar pirtûkên wî yî din jî hatine weşandin. Ji vana du pirtûkên pexşanê ne; yek helbest û yek jî roman e. Jiyana xwe li Bernê berdewam dike û karê wergerê bi zimanên Almanî, Kurdî û Tirkî dike...
Cemal Ozçelîk 20 Çirîya Paşî 2021

John

Emîn Narozî

Emîn Narozî di sala 1951ê de li gundekî Batmanê bi navê Gundikê Qêre hatiye dinê û destpêka xwendina xwe ya medresê li gundê xwe û yên herêmên Batman, Sêrt, Mêrdîn û Diyarbekirê xwendiye. Ew li van medreseyên cihê gerîyaye heya ku xwendina zimanê Erebî qedandiye û pê re jî hinek ji kitêbên bi zimanê Kurdî bi tîpên Erebî xwendiye...
Emîn Narozî 22 Çirîya Paşî 2021

Ev xal li bende we ye, hûn bixwazin bibin alîkar li vir bitikînin…